تلف شدن 52 حیوان در دوازده باغ وحش - وبلاگ تور کیش

به گزارش وبلاگ تور کیش، گوزن را کنار فنس های باغ وحش با گردنی شکسته و هیکلی خونین پیدا کردند، شیر را پنجه عفونی اش از پا در آورد و ببر در استخر باغ غرق شد، مرال ها سرما خوردند و در قلب دلفین، خون لخته شده بود. گورخر هایی که مردند وقتی از آفریقا به تهران رسیدند، بار ها به در و دیوار خوردند و داخل جوی آب افتادند، دست و پا ها شکست و یکی دو تای آن ها چند روز بعد تلف شدند و زرافه ها هم گویا مسموم شده و از بین رفته اند.

به گزارش اعتماد، تا به امروز آمار رسمی از مقدار تلفات حیوانات در باغ وحش های ایران منتشر نشده است و بسیاری از مرگ و میر ها هم فرصت رسانه ای شدن پیدا نمی نمایند ولی همین مقدار اندکی که به رسانه ها درز پیدا نموده است دورنمایی از شرایط باغ وحش های کشور است.

آنالیز ها از اخبار منتشر شده درباره تلفات حیوانات باغ وحش های ایران در 10 سال گذشته (اززمستان 91 تا به امروز) نشان می دهد که تا به امروز دست کم 30 بار تلفات حیوانات وحشی از 14 باغ وحش، دلفیناریوم و باغ پرندگان ایران خبری شده و شامل مرگ 52 حیوان وحشی و دست کم هزار تا 3 هزار پرنده وحشی در دو باغ پرندگان است. با وجود ابلاغ ضوابط و آیین نامه تازه باغ وحش ها از سوی سازمان محیط زیست در سال 99 ولی هنوز آمار مرگ و میر چشمگیر است.

تلفات مطرح شده و شاخص در رسانه ها در این 2 سال به 15 مورد رسیده و یک مورد هم در باغ پرندگان آنفلوآنزا منجر به مرگ دست کم 700 پرنده شده است. همه این موارد در شرایطی است که تنها خبر مرگ حیوانات در معرض انقراض، رسانه ای می شود و تلفات گونه های بومی و غیر کمیاب کمتر گزارش شده و مورد توجه قرار می گیرد.

تا سال 97 بیشترین خبر از تلفات از باغ وحش های مشهد، خرم آباد و ارم در رسانه ها درز پیدا می کرد ولی در این 3-2 سال پای باغ وحش صفادشت هم به رسانه ها باز شد. براساس آنالیز ها درباره تلفات با احتساب دو مورد تایید نشده 21 مورد در باغ وحش مشهد، 7 مورد در صفا دشت، 7 مورد ارم، 4 مورد خرم آباد، 5 مورد دلفیناریوم و بقیه در دز، کرمان، ارومیه، زابل، تبریز و دزفول رخ داده است.

آخرین خبر تلفات از باغ وحش مشهد سال 99 منتشر شد؛ باغ وحشی که در سال 98 -97 مدتی تعطیل بود ولی هم اکنون فعال است. مرگ و میر حیوانات باغ وحش صفادشت تنها 3 - 2 سال پس از راه اندازی مجموعه رسانه ای شد و آخرین مورد تلفات در باغ وحش ارم نیز خرداد ماه سال جاری در رسانه ها منتشر شده است. باغ وحش خرم آباد آبان 1400 به طور کامل تعطیل شد و آخرین خبر مرگ و میر در آن مرداد 95 گزارش شده بود. علاوه بر همه این ها دی ماه سال 98 همزمان با مرگ آلفا در دلفیناریوم برج میلاد شورای هماهنگی شبکه تشکل های مردم نهاد محیط زیست و منابع طبیعی کشور اعلام نمود که از 12 پستاندار دریایی در این دو دلفیناریوم در مقاطع زمانی مختلف فقط یک دلفین و یک شیر دریایی در برج میلاد دیده می شود.

باغ وحش ها به سبک قاجار اداره می شود

شرایط باغ وحش های فعال در ایران از زمانی که ناصرالدین شاه مجمع الوحوش را در خیابان سعدی ساخت و چند سال بعد که دوشان تپه را برای باغ وحش انتخاب کرد تا این سال ها که تعداد باغ وحش ها به بیش از 70 مورد رسیده، چندان تغییری ننموده است. فربد خاکپور، دامپزشک حیات وحش معتقد است که باغ وحش های ایران با همان سیاست دوران قاجار اداره می شوند و فقط کمی سازه ها، جایگاه های نگهداری و جیره غذایی حیوانات تغییر نموده و به روز شده است: حتی اگر ظاهر باغ وحش ها کمی تغییر کند و از فناوری های مدرن تر استفاده نمایند، اما باز هم اساس سیاست گذاری، هدف گذاری و ذات وجود این باغ وحش ها سنتی است.

او می گوید که باغ وحش ها در دنیا اهداف آموزشی، پژوهشی و حفاظتی را دنبال می نمایند: باغ وحش های مدرن آموزش علمی دنیای حیات وحش به عموم مردم را وظیفه خود می دانند و مفاهیم فرهنگی، آگاهی رسانی و باید ها و نباید ها و مواردی که عموم باید طی بازدید از باغ وحش بیاموزند را در نظر می گیرند ولی اغلب باغ وحش های ایران در این باره نه تنها هیچ عملکرد مثبتی ندارند بلکه در بسیاری از موارد نگهداری غیرقانونی حیات وحش در منازل و سوءاستفاده از حیات وحش را ترویج می نمایند.

بعلاوه حیوانات باغ وحش های مدرن برای انجام مطالعات علمی در اختیار پژوهشگران و متخصصان قرار می گیرند تا نتایج این پژوهش ها به ارتقای کیفیت زندگی دیگر حیوانات وحشی در اسارت و بعلاوه برای حفاظت از حیات وحش آزادزی یاری رسان باشد. این مورد هم به ندرت و بسیار استثنایی در باغ وحش های ایران اتفاق می افتد و برنامه ای برای آن وجود ندارد. هدف بعدی باغ وحش های مدرن یاری مستقیم به حیات وحش آزادزی است که به وسیله پروژه های تکثیر در اسارت و رهاسازی در طبیعت انجام می شود ولی در ایران ابدا اهداف حفاظتی جایگاهی در سیستم مدیریتی باغ وحش ها ندارند.

خاکپور از ماجرای وارد کردن زرافه ها به ایران یاد می نماید که تابستان 97 به ایران وارد شدند: واردات این حیوانات غیربومی هیچ هدف حفاظتی، علمی و فرهنگی را دنبال نمی کرد و تلفات همه آن ها طی چند سال گواه عدم وجود عملکرد و مدیریت علمی مناسب برای زرافه ها از جمله فقدان نظارت دامپزشکی تخصصی آن ها بوده است این درحالی است که در باغ وحش های مدرن دنیا تمام حیوانات وحشی ارزشمند پرونده پزشکی دارند که با معاینات و آزمایشات دوره ای شرایط سلامت و تمام عوارض و بیماری ها تعیین شده و تمام دارو هایی که مصرف می نمایند ثبت می شود و به همین علت مرگ ناگهانی و غافلگیر نماینده در باغ وحش های دنیا پدیده ای کمیاب است در حالی که این قبیل رخداد ها در باغ وحش های ایران به پدیده ای عادی بدل شده اند.

دسامبر سال 2021 ملاتی، اوانگوتانی که در میان بازدیدنمایندگان باغ وحش پارک وودلند واشنگتن با نام اورانگوتان فضول شناخته می شد، در فرایند بهبودی پس از عمل جراحی جان باخت. این میمون 5 دهه از عمر خود را در این باغ وحش گذرانده و چندی قبل برای برداشته شدن غده سرطانی تحت عمل جراحی قرار گرفته بود. اورانگوتان باغ وحش پرث در غرب استرالیا که لقب پیرترین را هم داشت سال 2018 در سن 62 سالگی درگذشت در حالی که عمر مفید این حیوان در طبیعت 35 تا 45 است و در اسارت تا 60 سال. مارس 2014 سایت باغ وحش اورگان امریکا از مرگ نیکول، ببر 15 ساله آمور اطلاع داد.

نیکی در حالی جان باخته بود که عمر مفید ببر های ماده در اسارت 14 تا 15 سال است. ماه گذشته مرگ یک کرکس در باغ وحش دالاس، پلیس را به محوطه کشاند تا ضمن افزایش امنیت باغ وحش، درباره این مرگ مشکوک تحقیقاتی صورت گیرد.

وزارت علوم سرفصل های دامپزشکی را به روز کند

فهمیه اسلامی دیگر دامپزشک و کارشناس حیات وحش نسبت به نبود منابع علمی، به روز نبود اطلاعات درباره حیات وحش در دروس مرتبط با این رشته و کم کاری وزارت علوم در تغییر سرفصل ها انتقاد دارد. او می گوید با توجه به تعداد دامپزشک های متخصص و مجرب در ایران و کمبود منابع علمی در سطح دانشگاه آمار تلفات حیواناتی که داریم بالا نیست: مگر ما چقدر در زمینه تربیت دامپزشکان حیات وحش پیروز بودیم؟ بحث حیات وحش با حیوانات اهلی فرق دارد. ما چقدر دامپزشک حیات وحش داریم که باغ وحش ها بتوانند از ظرفیت های آن در حیات وحش استفاده نمایند.

کمبود داریم و به عبارتی اصلا چیزی نداریم در حالی که باید ببینیم در خارج از ایران با چه امکانات، تمرین ها و دامپزشکانی این کار را انجام می دهند. در دوره تخصص این رشته چیزی با عنوان حیات وحش وجود ندارد و در 6 و 7 سال دانشگاه یک خط درباره حیوان وحشی نمی خوانید و دانشجو بعد از فارغ التحصیلی حتی فرق بعضی گونه ها را نمی داند، چون یاد نگرفته است. ما در این حرفه، صرفا با نوشته ها و فیلم های خارجی خود را به روز می کنیم و بعضی همکاران برای یادگیری به دوره های خارج از کشور می روند.

چندین بار از سوی سازمان محیط زیست با وزارت علوم در این باره نامه نگاری شده که فقط چند واحد درسی بگذارید تا دانشجویان یاد بگیرند ولی پاسخی داده نشده است. تنها کسی که می تواند بالای سر حیوان برود دامپزشک است و وقتی دامپزشک می رود درباره حیوان وحشی چیزی نمی داند، چون درسی در این باره نخوانده و منابع علمی وجود ندارد. قبل از آن باید برود دوز بیهوشی را در اینترنت سرچ کند در صورتی که علم دامپزشکی یک علم تازه در دنیا است و ما در آن عقب هستیم. حیوانات ایران تنها حیوانات اهلی شتر و گاه و گوسفند نیستند و ما در هر استانی انواع گونه های جانوری را داریم.

البته با تمام این حرف ها او از اقدام مثبت سازمان محیط زیست در سال 97 یاد می نماید که استخدام دامپزشک بیماری های حیات وحش در استان ها را شروع نموده است: این حرکت یعنی حیات وحش احتیاج به درمان دارد و یک نسل دامپزشک حیات وحش تربیت می نماید. البته اینکه دامپزشک های جذب شده چقدر از حیات وحش می دانند به دروسی بر می شود که در دوره عمومی دانشگاه خوانده اند ولی در هر صورت حرکت مثبتی است. حیات وحش ایران نه تنها با کمبود دامپزشک که با کمبود نظارت هم روبرو است و به اعتقاد سپهر سلیمی، فعال حقوق حیوانات همین دستورالعمل های سازمان محیط زیست هم در 90 درصد از مراکز اجرا نمی شود.