نشاط اجتماعی حق مردم است - وبلاگ تور کیش

به گزارش وبلاگ تور کیش، حمید رنجبران- مدیر گروه سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی همدان:شادی اجتماعی و نشاط شهرنشینان و روستاییان از مقوله های سرمایه اجتماعی و در بعد فردی نمایه بهداشت روانی آنهاست و نهادینه سازی آن ممکن نیست مگر با تعریف معین و تشریک مراکز تصمیم ساز و آحاد جامعه.

برنامه ریزی در بازه های زمانی کوتاه مدت و بلندمدت و کاربست آن در بستر روابط فردی، خانوادگی و دیگر زمینه های ارتباط اجتماعی. از جمله خصیصه های جوامع امروزی توسعه شهرنشینی، دسترسی آسان و فراگیر به فناوری های متنوع، تحمیل استرس های مختلف بر افراد، تعاملات متداخل و چند بعدی روابط اجتماعی، تضعیف هویت فرهنگی، تنزل روابط عاطفی میان مردم و به صورت کلی افزایش اختلال های روانی، اجتماعی و... است. وجود چنین نمایی از جامعه سبب شده است مهم ترین دغدغه متولیان حوزه سلامت، برنامه ریزی مناسب برای افزایش پویایی و شادابی اجتماعی به عنوان مولفه ای مهم در سبک زندگی مردم باشد تا با ایجاد چنین فضایی معیارهایی همچون امید به زندگی، بروز استعدادها برای توسعه، حس نوع دوستی و مانند این نیز در شهروندان افزایش پیدا کند.

• روز جهانی

روز 10 اکتبر هر سال میلادی مطابق با 18 مهرماه از طرف فدراسیون جهانی بهداشت روان(WFMH) به عنوان روز جهانی بهداشت روان نامگذاری شده است. این فدراسیون برای این روز در هر سال شعاری خاص را انتخاب می نماید. در کشور ما 18 تا 24 مهر به نام هفته بهداشت روان نامگذاری شده است. شعار در نظر گرفته شده برای سال جاری این هفته در کشور ما ارتقای سلامت روان، جامعه با نشاط است. سلامت روان جزء مهمی از ابعاد سلامت انسان است، فرد با داشتن سلامت روانی بهتر می تواند بر استرس ها و فشارهای زندگی فائق آید و کارهای روزانه خود را پربارتر و سودمندتر کند و همچنین فرد مفیدی برای جامعه باشد. اختلالات و مسائل روانی، عصبی با تاثیر در سلامت فرد، کارکرد وی را در جنبه های مختلف زندگی فردی، خانوادگی و اجتماعی دستخوش اختلال می نماید.

سلامت اجتماعی با همه همبستگی و ارتباطی که با سلامت روان فردی دارد، خود مقوله ای دیگر است. سلامت اجتماعی مفهومی است که به ارتباط بین دو مفهوم سلامت و اجتماع اشاره دارد. با توجه به این که اجتماع خود مفهومی اعتباری است و حقیقت خارجی آن منوط به تک تک افرادی است که آن را تشکیل داده اند، سلامت اجتماعی هنگامی محقق می گردد که خانواده ها و افراد از سلامت نسبی برخوردار باشند و هریک از شهروندان در برابر اجتماع خود احساس مسئولیت نمایند و سعادت خود را در سلامت اجتماع بدانند.

سازمان بهداشت جهانی به زیستن یا آسایش کامل از نظر اجتماعی را یکی از ابعاد سلامتی تعریف می نماید. در عصر حاضر، ابعاد، روینمودها و شاخص های مربوط به سلامت اجتماعی در کنار ابعاد جسمی و روانی سلامت کمتر مورد توجه قرار گرفته است. فرد سالم از نظر اجتماعی، زمانی عملکرد خوبی دارد که اجتماع را مجموعه ای معنادار و قابل فهم و بالقوه برای رشد و شکوفایی بداند و احساس کند که متعلق به گروه های اجتماعی خود است و خود را در اجتماع و پیشرفت آن سهیم بداند. در واقع شاخص اصلی جامعه را نظام روابط اجتماعی افراد تشکیل می دهد.

• تغییر شکل زندگی

در سال های اخیر برای معین سطح توسعه افتگی در کشورها، سازمان ملل متغیرهای جدیدی را وارد تحلیل های خود نموده است. نشاط اجتماعی یکی از این متغیرهای جدید و کلیدی است. بر این اساس جامعه ای که افراد آن احساس شادکامی و نشاط نداشته باشند، نمی توان آن جامعه را توسعه افته دانست به ویژه از نظر توسعه اجتماعی. با وجود این و با تامل در شرایط کنونی جامعه و در نظر دریافت گسترش روزافزون ارتباطات انسانی در سطوح بین المللی، این نکته احساس می گردد که عوامل برهم زننده تعادل، آرامش و سلامت افراد و علل بروز بحران های اجتماعی و روانی، افزایش و پیچیدگی خاصی یافته و متقابلا احساس احتیاج فردی و اجتماعی به سلامت اجتماعی و روانی افزوده شده و به عامل تهدیدنماینده سلامت اجتماعی تبدیل شده است.

امروزه با تغییر شکل زندگی، گسست روابط اجتماعی، جانشینی رسانه های ارتباط جمعی و شبکه های مجازی به جای روابط خانوادگی و گروهی افراد، کاستی وجود محیط های فرح بخش، افزایش مصرف گرایی، ترویج و تبلیغ شادی های کاذب، گسترش خشونت و نداشتن تعریف درستی از شادی و مسائل عدیده ای از قبیل فقر، نداشتن امید آینده به شغل، نارضایتی از وضعیت موجود، نداشتن رفاه نسبی، کاهش ارتباطات اجتماعی و در نهایت کاهش سلامت اجتماعی، پرداختن به نشاط را به صورت یک اصل انکارناپذیر درآورده است. بنابراین برای دستیابی به سلامت اجتماعی و عمومی افراد جامعه و رهایی از بعضی معضلات جامعه و تنش های اجتماعی باید به نشاط و شادابی به عنوان متغیر معین نماینده سلامت اجتماعی افراد جامعه بها داد.

احساس شادی و نشاط یکی از ضروری ترین خواسته های فطری و احتیاجهای روانی انسان به شمار می رود. به دلیل تاثیرات عمده بر سالم سازی و بهسازی جامعه، مدت مدیدی است که ذهن آدمیان را به خود مشغول نموده است به طوری که امروزه بسیاری از ملل به نوعی درصدد ایجاد یک جامعه سالم و بانشاط هستند زیرا به نظر می رسد احساس شادی از یک سو انسان ها را برای زندگی بهتر و بازدهی بیشتر آماده می نماید و از سوی دیگر به دلیل ویژگی مسری بودن آن وابستگی های فرد را با محیط اجتماعی خود گسترده می نماید.

در جامعه مسرور و مسرور، فراوری بهتر، اشتغال بیشتر و اقتصاد سالم تر است. بدون شک در چنین محیطی امنیت اجتماعی و فردی راحت تر به دست می آید. در محیط شاد، ذهن انسان پویا، زبانش گویا و استعدادش شکوفا می گردد. شاد بودن جامعه یکی از عوامل بسیار موثر در توسعه مالی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی است و مستقیم یا غیرمستقیم در کاهش نابسامانی های خانوادگی، طلاق، افزایش میزان میل و رغبت تحصیلی و انگیزه کاری و افزایش فراوری نقش دارد. در واقع زندگی سالم محصول تعامل اجتماعی بین انتخاب های فردی از یک سو و محیط اجتماعی ـ مالی احاطه نماینده فرد از سوی دیگر است. در صورت تحقق سلامت اجتماعی، شهروندان انگیزه و روحیه شاد خواهند داشت و در نهایت جامعه شاداب و سلامت خواهد بود. داشتن تفکرات اجتماعی صحیح و برخورداری مردمان از ذهنیت مثبت نسبت به جامعه برای زندگی اجتماعی، اولین و مهم ترین مرحله از سلامت اجتماعی است که متأسفانه به آن توجه کافی نشده است. در این میان لازم است بعد اجتماعی سلامت نیز در کنار دیگر ابعاد آن مورد توجه قرار گیرد، چراکه ارتباطات و روابط و مناسبات اجتماعی امری لازم است.

• سطحی نگری

در این میان آنچه با اهمیت به نظر می رسد سطحی نگری و فروکاستن مقوله نشاط اجتماعی در ابعاد کوچک تر و خلاصه کردن موضوع به مفهوم شادی و هیجان گذرای فردی ضرب در تعداد نفرات جامعه است. خلاصه کردن نشاط اجتماعی در موضوعاتی همچون برگزاری جشن ها، برپایی جنگ های شادی یا حتی مناسک جمعی مذهبی حاصل دید تونلی و نداشتن نگاه جامع الاطراف و کلی به موضوع است و نمی تواند در ارتقا و بهبود شاخص های نشاط اجتماعی راهگشا باشد. جمع شادی و نشاط فردی به معنای نشاط اجتماعی نیست و در زمان کوتاه و به صورت دستوری حاصل نمی گردد. این شاخص چندعاملی، متداخل و چندبعدی است و به آرامی به عینیت می رسد. از جمله عوامل موثر در نشاط اجتماعی که اهمیت شایانی داشته و مستقیما در شاخص نشاط اجتماعی موثر است می توان به سرانه فراوری ناخالص ملی، حمایت اجتماعی و وضعیت سلامت و امید به زندگی نام برد.

رضایت از زندگی و مدیریت هیجانات مثبت و منفی، معنویت و امور خیریه، دارایی ها و وضعیت مسکن، درآمد سرانه و شغل پایدار از جنبه های ملموس تر نشاط اجتماعی است. شرایط مناسب مشارکت سیاسی و بهره مندی آحاد جامعه از حقوق اساسی، سلامت روان و جسم، وضعیت آموزش و کیفیت مدارس، سرزندگی جامعه در نمودهای فعالیت اجتماعی و خیریه، ارتباطات خانوادگی، تنوع فرهنگی و پذیرش تفاوت های قومیتی و زبانی و رعایت اقلیم و حفظ محیط زیست ضامن دستیابی به نشاط اجتماعی در درجات بالاست.

براساس آنچه گفته شد موضوع شادی و نشاط عمومی و اجتماعی به عنوان موتور محرکه و شتاب دهنده اهداف توسعه ای یک کشور و ملت و نیز برای حفظ و ارتقای سلامت آحاد جامعه باید به مطالبه ای ملی و عمومی تبدیل گردد. این یک حق و مسئولیت اجتماعی متقابل میان مردم و دستگاه های مسئول است که در صورت تحقق در تمام لایه های سیاست گذاری، برنامه ریزی و اجرا می تواند ضامن شتاب بیشتر در پیشرفت و مشارکت عمومی موثر و پررنگ در تمامی ابعاد جامعه باشد. اگر به این مهم به صورت امری فرعی نگریسته نگردد و حاکمیت خود پیشگام در تامین این حق عمومی باشد، می تواند آثار و نتایج مثبتی برای دهه های پیش روی کشورمان به دنبال داشته باشد.